حدیثه اسفده، غدیره میرابوالقاسمی، مهناز آذرنیا،
دوره ۶، شماره ۲ - ( ۵-۱۳۹۸ )
چکیده
دیابت ملیتوس با مقاومت انسولین، به عنوان اختلال عملکرد سلولهای بتا و افزایش تولید گلوکز کبدی شناخته میشود. کنترل ضعیف گلوکز در زمان هیپرگلیسمی سبب ایجاد آسیب به بافت ها و ایجاد عواقب خطرناک مانند ناباروری می شود. هیپرگلیسمی مزمن اثرات مضری روی رشد فولیکول ها دارد که برای عملکرد طبیعی جنسی زنان ضروری است. متفورمین بیشترین داروی تجویزی در بیماری دیابت است. اما داروهای شیمیایی علی رغم فواید غیر قابل انکار، داراي اثرات مخرب نیز هستند. از این رو استراتژی های جایگزین برای داروهای فعلی دیابت ضروری است. داروهاي گياهي به طور وسيعي توسط بيماران، بنا بر توصيه هاي غير پزشکي به عنوان مواد پايين آورندۀ قند خون استفاده ميشوند که گیاه گزنه از جمله این گیاهان است. گزنه از طریق ترشح انسولین و افزایش تکثیر سلولهای بتای پانکراس باعث کاهش سطوح گلوکز پلاسما می شود. هدف پژوهش حاضر تعیین اثر عصارۀ ریشۀ گزنه به عنوان مکمل متفورمین بر بافت تخمدان مدل دیابتی است. در این مطالعه، از۳۰ سر موش صحرایی ماده نژاد ویستار با وزن تقریبی۲۰ ± ۱۸۰ گرم استفاده شد. حیوانات تحت آزمایش پس از توزین، به طور تصادفی به ۵ گروه۶ تایی تقسیم شدند. ۱) گروه کنترل، ۲) گروه دیابتی که با داروی آلوکسان (mg/kg۱۵۰) به صورت تزریق داخل صفاقی دیابتی شدند، ۳) گروه دیابتی + عصارۀ ریشۀ گزنه (mg/kg ۱۵۰)، ۴) گروه دیابتی + متفورمین (mg/kg۱۵۰)، ۵) گروه دیابتی + متفورمین (mg/kg ۱۵۰) + عصارۀ ریشۀ گزنه (mg/kg ۱۵۰ ). در پایان دوره درمان، اثر متفورمین و عصارۀ ریشۀ گزنه بر روی وزن بدن، بافت تخمدان و فاکتورهای بیوشیمیایی ازجمله قند خون و هورمونهای جنسی تحت بررسی و مقایسه قرار گرفت. هم چنین داده های به دست آمده با استفاده از تحلیلهای آماری مقایسه شد. هیپرگلیسمی و کاهش وزن بدن بعد از تجویز متفورمین و ریشه گزنه به مدت ۴ هفته بهبود پیدا کرد. تجویز هم زمان متفورمین و عصاره ریشه گزنه سبب افزایش معنی دار فولیکول های آغازین، اولیه، ثانویه، جسم زرد و کاهش فولیکول های آترتیک و افزایش معنیدار سطح هورمون های FSH، LH و تستوسترون نسبت به استفاده متفورمین به تنهایی بود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که ریشه گزنه با دارا بودن ترکیبات آنتی اکسیدانی و دیگر خواص خود می تواند به عنوان مکمل متفورین دارای عملکرد اصلاحی بر هیپرگلایسمی و بهبود اختلالات تخمدان باشد.
